Eigen bacteriën blijken vaak oorzaak infectie
Het gevaar komt niet van buitenaf, maar van binnenuit. Veel vaker dan gedacht worden patiënten na een operatie ziek door micro-organismen die ze op hun eigen huid meedragen, blijkt uit een Amerikaanse studie die is gepubliceerd in vakblad Science Translational Medicine. Daarom is dringend een nieuwe aanpak nodig om het aantal wondinfecties na operaties terug te dringen, zeggen de wetenschappers.
Postoperatieve wondinfectie
In Nederland is de zogeheten ‘postoperatieve wondinfectie’ – een ontsteking die ontstaat in de dertig dagen na een ingreep – een van de meest voorkomende zorginfecties. Het komt voor bij zo’n 2 procent van de patiënten. Dat percentage is moeilijk terug te dringen, ondanks strikte hygiëne-protocollen, aandacht voor licht-en luchtkwaliteit in de operatiekamer en preventief antibiotica- gebruik.
Hoewel voortschrijdend inzicht vele levens heeft gered – vroeger opereerden chirurgen nog met de blote hand – is het nu waarschijnlijk nodig om de aandacht te verleggen naar een hele andere boosdoener. En dat deden deze Amerikaanse onderzoekers onder leiding van anesthesioloog Dustin Long. Zij volgen een jaar lang zo’n tweehonderd patiënten die een rugoperatie ondergingen.
Ze analyseerden voorafgaand en na de ingreep meerdere malen hun hele microbioom – met name de ‘beestjes’ op hun huid, en in neus en ontlasting. Van deze groep patiënten ontwikkelden veertien patiënten een infectie na de operatie. 86 procent van de bacteriën die deze infecties veroorzaakten, bleken genetisch exact gelijk aan de stammen die deze patiënten al bij zich droegen.
Het ging om huis-tuin-en-keuken-bacteriën die op ieders lijf leven. Alleen, als die van de huid in een operatiewond terechtkomen, worden ze gevaarlijk.
Resistent
Minstens zo’n belangrijke conclusie was dat bijna 60 procent van deze bacteriën al resistent waren tegen de preventief toegediende antibiotica, bijvoorbeeld door eerder antibiotica-gebruik. Andere bleken zelfs resistent tegen de ontsmettingmiddelen. Bij een operatie worden stukken huid waar het mes in gaat altijd ontsmet, maar daar trekken specifieke micro-organismen zich dus niets van aan.
Daarin zien de onderzoekers ook meteen een kans om winst te boeken. Nu nog is de routine in ziekenhuizen om patiënten te beschermen tegen infectie voor iedereen gelijk.
Maar die aanpak kan persoonlijker, zeggen zij. Als artsen voorafgaand aan een operatie al weten welke micro-organismen een patiënt bij zich draagt, bijvoorbeeld na een screening, kan op basis daarvan worden gekozen welke antibiotica en ontsmettingsmiddelen ingezet worden.
Hier wordt inderdaad in ziekenhuizen nog niet naar gehandeld, vertelt Marcel de Zoete, universitair hoofddocent de afdeling medische microbiologie van het UMC Utrecht. “Daar zouden in theorie veel infecties mee kunnen worden voorkomen.”
Ziekenhuizen zijn heel goed geworden in het uitsluiten van de bacteriën van buitenaf, zegt hij. “De grote winst is nu te boeken door te kijken naar het microbioom van patiënten.”
Het idee dat infecties ontstaan door eigen micro-organismen op de huid is niet nieuw, zegt De Zoete er ook bij. “Maar deze onderzoekers laten in veel details zien hoe dit precies werkt.” Interessant vindt hij ook dat de onderzoekers blootleggen dat verschillende soorten bacteriën op verschillende plekken voorkomen.
“Zoals de E. coli’s en Bacteroides op de onderrug, die ook van de darmen bekend zijn, en dan hoger in de rug de huidbacterie Staphylococcus aureus, die je ook veel in de neus vindt.” Er zijn dus anatomische verschillen in welke micro-organismen waar voor problemen zorgen. “En ook daar kan de aanpak op aangepast worden.” Dit inzicht kan in theorie veel infecties voorkomen.